In een reeks van blogs ga ik dieper in op wat we kunnen leren vanuit andere culturen. In deze eerste blog ga ik in op Ikigai, een begrip in de Japanse cultuur.
Wat is het geheim van lang leven?
Het lijkt erop dat de ene cultuur of land hierin beter scoort dan andere.
Deze landen noemen ze de “blauwe zones”. Hier wonen niet enkel de gezondste mensen, maar ook de oudste.
De gemiddelde levensverwachting in de blauwe zones:
Okinawa, Japan: 81.2
Nicoya, Costa Rica: 79.8
Öland, Zweden: 79
Sardinië, Italië: 78.3
Ikaria, Griekenland: 78.1
Loma Linda, Californië: 76.8
Hoe komt dit?
Allereerst blijken deze inwoners overeenkomsten te hebben wanneer het op hun voeding en sociale leven aankomt: gezond, vers voedsel en bovenal veel sociale interactie. Toch is er één speciaal ingrediënt dat de inwoners van Okinawa onderscheidt van de rest: ‘Ikigai’.
Wat is Ikigai?
Ikigai is een Japans begrip en komt grofweg neer op ‘de reden om te leven’ — ‘iki’ is ‘leven’, ‘gai’ is ‘reden’.
Het is een subtiel begrip die je niet ten volle kan omschrijven. Het is het vinden van geluk in de kleine, alledaagse dingen en dit met zorg uitvoeren.
Enkele voorbeelden zijn het vasthouden van een kleinkind, het geven van karatelessen of het vangen van verse vis om je familie te voeden. Kortom, het geluk in kleine dingen.
Wat levert Ikigai op?
Ikigai doet meer dan enkel je leven verlengen.
Zo blijkt dat mensen die aangeven dat Ikigai een rol in hun leven speelt minder stress ervaren. Ze krijgen minder vaak kanker, hebben een kleinere kans op het krijgen van hart-en vaatziekten en zijn in het geheel gezonder.
Deze effecten ontstaan natuurlijk deels vanwege het gezonde voedingspatroon waaraan ze vasthouden (afbeelding hieronder). Toch speelt Ikigai hier ook een ontzettend grote rol in.
Ikigai stimuleert namelijk lichamelijke activiteit; bezig zijn en bezig blijven, zelfs als tachtigjarige. Dat zorgt op zijn beurt weer voor een toename in levensgeluk en sociale contacten.
Wanneer je dat combineert – gezonde voeding, voldoende beweging en de nodige levensvreugde – dan is het dus niet gek dat de Okinawanen zo lang (en gelukkig) leven!
5 pijlers van Ikigai
- Begin klein
- Laat jezelf los
- Let op harmonie en duurzaamheid
- Geniet van de kleine dingen
- Leef in het hier en nu
Deze kernwaarden zitten zo diep geworteld in de Japanse cultuur dat de mensen er zelfs niet bewust bij stilstaan. Ikigai is altijd en overal aanwezig, het is een levenswijze.
Hoe zouden wij enkele aspecten kunnen toepassen?
1. Vroeg opstaan om zwaar werk als eerste te verzetten
Komt de zon op, dan sta jij op — een houding die voor veel Okinawanen vanzelfsprekend is. Wil je namelijk de beste vis vangen, dan zul je om 2.00 uit de veren moeten zijn.
“Ik sta ’s morgens vol goede moed op omdat ik altijd opzoek ben naar die ene speciale vis, Zal ik hem vandaag vinden? Die gedachte houdt mij op de been.”
De pijlers ‘klein beginnen’ en ‘jezelf loslaten’ zijn hierbij erg belangrijk. De les? Om Ikigai te ervaren zul je jouw eigen comfort opzij moeten zetten en de belangrijkste activiteit van jouw dag moeten starten; hoe groot of klein deze ook is.
Wat kan jij doen?
Start jouw dag met de meest waardevolle taak. En dat kan vanalles zijn: jouw ‘tonijn’ is misschien het oppakken van dat project dat je maar blijft uitstellen. Of een uurtje eerder opstaan zodat je eindelijk toekomt aan lezen — werk of privé gerelateerd; wanneer je belangrijke klussen vroeg op de dag afwerkt, wordt je dag er alleen maar beter op.
2. Vasthouden aan rituelen en beweging centraal zetten
Exact om 6:30 zul je op alle radiostations en tv-zender muziek horen die de Okinawanen aanspoort te bewegen. Iedereen wordt dan geacht om alles even los te schudden — ‘Radio Taiso’.
Een klein ochtendritueel waar velen hun Ikigai in vinden. Het is leuk, voor velen een sociale activiteit én het houdt hen energiek en gezond.
Geen zware sportschool sessies, maar voor hen zijn de dagelijkse, korte rek-en strekoefeningen voldoende. De pijlers ‘klein beginnen’, ‘jezelf’ loslaten’ en ‘genieten van de kleine dingen’ spelen hier dan ook zeker een grote rol.
Wat kan jij doen?
Zie jij sporten niet als een plezierig iets, maar eerder als iets dat moet? Jammer, want plichtmatig sporten doet toch minder voor je dan wanneer je activiteiten uitvoert waar jij echt enthousiast over wordt.
Zoek daarom eens naar nieuwe manieren om actief bezig te zijn; sporten zonder dat je het doorhebt! Neem eens vaker de fiets of neem je hond mee naar de duinen voor een lange wandeling.
Daarnaast helpt het om vast te houden aan een vaste ochtendroutine en probeer bewegen hiervan een onderdeel te maken. Focus hierbij op waar jij energie van krijgt en waar jij blij van wordt. Een klein geluksmomentje, zo start je jouw ochtend goed.
3. Werken vanuit passie in plaats van beloning
Of het nu gaat om het produceren van het malste stukje Kobe-biefstuk of het leiden van een harmonieuze theeceremonie; Japan staat bekend als een cultuur waarde hecht aan kwaliteit en oog voor detail. Het ervaren van trots en passie is voor hen belangrijker dan de beloning op zich. Veehouder Ono vindt zijn Ikigai bijvoorbeeld in het dagelijks masseren van zijn ‘Kobe’-runderen. En omdat hij dat met overgave doet, creëert hij perfectie.
Deze kleine geluksmomenten komen voort uit pijlers als ‘leven in het hier en nu’ en weer die ‘genieten van de kleine dingen’. Het gaat niet om de verkoop van biefstuk of de thee, het gaat om de handelingen die naar dat resultaat hebben geleid.
Wat kan jij doen?
Natuurlijk zul jij resultaten moeten boeken, maar toch is het belangrijk om in je privé- en werkleven vaker stil te staan bij de reden waarom je dingen doet; waarom stop je hier al jouw tijd en energie is? Wil je hier überhaupt wel aan werken? Wat voor effect heeft het op je leven en energiebalans?
4. Mindful handelen met oog op lange termijn
In Japan wordt er veel waarde gehecht aan impact die jouw handelen op de samenleving heeft; je kunt wel enorme ambities hebben, maar zodra het niet iets blijvends is op de lange termijn, voegt het geen waarde toe. Voor jou óf anderen.
Voor velen draait Ikigai daarom om de duurzaamheid van het leven. De groep is belangrijker dan de individu. De keuzes die jij dagelijks maakt moeten daar rekening mee houden, iets iets waar de pijler ‘harmonie en duurzaamheid’ voor staat.
Wat kan jij doen?
Veel te vaak houden we ons bezig over onze eigen wensen en ambities, iedereen wil succesvol zijn en dingen bereiken. Helaas houd dat vaak in dat dit ten koste gaat van anderen; van de tijd die je aan hen schenkt. Je hebt het te ‘druk, druk, druk’ want je moet nog…
Ikigai leert ons dat het niet alleen om ons draait, maar dat je jouw geluk kunt vinden het het bijdragen aan het grotere geheel.
Sta daar eens bij stil. We besteden vaak misschien net iets teveel tijd aan werk gerelateerde zaken waardoor onze partner en vrienden wellicht even op een zijspoor worden gezet. Bewust tijd vrij maken en actief aanwezig zijn, kunnen al een groot verschil maken in het onderhouden van onze connectie (en geluksniveau).
5. Nieuwsgierig blijven en nieuwe dingen proberen
Het is niet ongebruikelijk dat een Okinawan op nieuwjaarsdag een shinto-schrijn bezoekt, Kerst viert met de familie en vervolgens een boeddhistische uitvaart bijwoont. Hoewel je dit wellicht kunt zien als inconsequent, is juist deze diversiteit waar het bij de Okinawanen om draait:
Deze luchtige houding ontstaat doordat de gemiddelde inwoner enorm nieuwsgierig is en alle diversiteit wil ontdekken. Nieuwe ideeën, denkbeelden en ervaringen leren blijkt daarom voor velen een vorm van Ikigai.
De pijlers ‘jezelf loslaten’ en ‘genieten van de kleine dingen’ zijn hierbij belangrijk om uit hun comfortzone te treden. Dit stelt hen in staat zich open te stellen voor nieuwe ideeën en ervaringen.
Wat kan jij doen?
Je comfortzone heet natuurlijk niet voor niets zo: je voelt je er comfortabel. Stap hier toch maar eens uit! Door eens vaker iets nieuws te proberen, ontdek je wellicht hele nieuwe kanten van jezelf en stel je jezelf openen voor nieuwe Ikigai-momentjes.
Neem daarom eens een nieuwe route naar je werk, bezoek in je eentje die bistro of doe gewoon iets nieuws. Verandering van spijs doet eten’, zoals we uitvoerig in dit artikel beschrijven.
6. Onderneem een actie vanwege het plezier ervan
De Japanse arbeidsethiek komt vaak neer op het onvoorwaardelijk trouw tonen aan je werkgever; als je een baan hebt dan houdt je deze veelal tot aan je pensioen. En aangezien de meeste banen zwaar, saai en passieloos zijn, wordt er daarom zeer veel waarde gehecht aan het beoefenen van uiteenlopende hobby’s. Zo kan er na werktijd stoom worden afgeblazen.
Dit uitoefenen van een hobby, van karaoke tot het tekenen van manga’s, is voor de inwoners de mogelijkheid om te kunnen genieten van de kleine dingen. Ze zullen niet hun baan opzeggen om magna striptekenaar te worden, verwachten er ook geen beloning of winst mee te halen, maar ondernemen de activiteit puur uit de zoektocht naar plezier.
Jezelf overgeven aan een passie vindt zijn oorsprong in drie pijlers: ‘jezelf loslaten’, ‘genieten van de kleine dingen’ en ‘leven in het hier en nu’.
Wat kan jij doen?
Je hoeft niet goed te zijn in het spelen van gitaar, zolang jij er maar plezier uit haalt. En denk je dat je te oud bent om die danslessen te gaan volgen, who cares? Indien je jouw Ikigai wil vinden, voer je uit waar jij blij van wordt.
Uiteindelijk is het leven kort. Vastgeroest zitten, puur omdat je het zo gewend bent of omdat je bang bent voor wat anderen van jou vinden, zal jou nooit jouw Ikigai brengen. Wees daarom kritisch, ontdek waar jij een glimlach van op je gezicht krijgt en jaag dit achterna!
Conclusie
Er valt niet altijd meteen op op welke wijze Ikigai aanwezig is in de Japanse cultuur of het dagelijks leven van de gemiddelde Okinawan, maar het is er zeker! Heel subtiel vinden de 5 pijlers van Ikigai hun weg in de hun denk- en werkwijze: leven volgens harmonie en duurzaamheid, aanwezig zijn in het moment of vooral oog houden voor de kleine dingen. Het zijn hele normale zaken in de Ikigai-mindset
Nu we weten dat geluk in de kleine dingen schuilt, weet je waar jij moet zoeken!
